Skuteczność CBD w leczeniu RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów to nieuleczalna choroba, na którą cierpi wiele osób. Można jednak walczyć z jej dokuczliwymi objawami. Ze względu na szerokie właściwości kannabidiolu, jest on coraz częściej wykorzystywany jako wsparcie w chorobie. Istnieje coraz więcej badań laboratoryjnych sugerujących skuteczność CBD w leczeniu RZS.

Co to jest RZS – reumatoidalne zapalenie stawów?

Reumatoidalne zapalenie stawów jest powszechnym schorzeniem, na które cierpi wiele osób w każdym wieku, niezależnie od płci i pochodzenia. Najczęściej jednak występuje u kobiet i rozwija się wraz z wiekiem. Istnieje ponad 100 rodzajów zapalenia stawów. Choroba charakteryzuje się szeregiem objawów takich jak obrzęk, ból, sztywność jednego lub kilku stawów i powoduje trwałe zmiany w stawach.

Najczęstszym powodem występowania schorzenia jest uszkodzenie chrząstki, która pokrywa końce stawowe kości, w miejscu w którym tworzą staw. Ulegają one rozpadowi z powodu urazu, infekcji lub problemów autoimmunologicznych.

Choroba może być zauważalna przez guzki reumatoidalne, czyli niebolesne zmiany pod skórą. Jednak uszkodzenia mogą być również niewidoczne na zewnątrz, wówczas są w stanie zobrazować je jedynie zdjęcia rentgenowskie. Ponadto, niektóre rodzaje zapalenia stawów, mogą również wpływać na inne układy i narządy, np. serce, oczy, płuca, nerki i skórę.

Rodzaje artretyzmu

Zapalenie stawów może występować w różnych postaciach, o różnym stopniu nasilenia i objawach. Dwa najbardziej powszechne to:

1. Zwyrodnieniowe zapalenie stawów – związane jest z chorobą zwyrodnieniową, charakteryzuje się ścieraniem chrząstki stawowej. Wynika z wzajemnego ocierania się kości, które powoduje ból, obrzęk i sztywność. Z biegiem czasu stawy mogą tracić siłę, a ból staje się bardziej przewlekły.
2. Zapalenie stawów – występuje, gdy układ odpornościowy nie działa prawidłowo i omyłkowo atakuje stawy stanem zapalnym, który ostatecznie niszczy wyściółkę i tkanki stawów.

Do innych, mniej powszechnych rodzajów zapalenia stawów należą:

1. Zakaźne zapalenie stawów – występuje, gdy drobnoustroje takie jak bakterie, wirusy lub grzyby, dostaną się do stawu i wywołają stan zapalny.
2. Metaboliczne zapalenie stawów – przyczyną zapalenia jest nadmiar kwasu moczowego, który krystalizuje i gromadzi się w stawach. Powstałe kryształki mają kształt igieł, które powodują ból lub/i ataki dny moczanowej.
3. Łuszczycowe zapalenie stawów – to stan zapalny stawów, który może dotknąć w szczególności osoby cierpiące na łuszczycę.
4. Enteropatyczne zapalenie stawów – jest przewlekłym zapaleniem stawów związanym z nieswoistym zapaleniem jelit (IBD), w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.
5. Reaktywne zapalenie stawów – rozwija się niedługo po infekcji jelit, narządów płciowych lub rzadziej po infekcji gardła.
6. Wtórne zapalenie stawów – może rozwinąć się po ówczesnym urazie stawu i wystąpić nawet wiele lat później.
7. Polimialgia reumatyczna – to stan, w którym układ odpornościowy powoduje stany zapalne stawów, bóle mięśni i sztywność, zwykle w barkach i górnej części nóg.

Objawy RZS

Objawy zapalenia stawów mogą pojawiać się cyklicznie i z różnym nasileniem. W niektórych wypadkach natężenie bólu jest zmienne, a w innych ból jest jednostajny. Z czasem może się jednak rozwijać i pogarszać. Zaawansowane zapalenie stawów może powodować przewlekły ból, który utrudnia wykonywanie różnego rodzaju codziennych czynności.

Najczęstsze objawy zapalenia stawów to:

• obrzęk stawów;
• przewlekły lub ostry ból;
• sztywność i ograniczony zakres ruchu;
• ciepło i zaczerwienienie skóry wokół tkanek objętych stanem zapalnym;
• osłabienie i zanik mięśni.

Leki i zabiegi na reumatoidalne zapalenie stawów

Istnieją różne sposoby radzenia sobie z zapaleniem stawów. Leczenie farmakologiczne ma na celu przede wszystkim zmniejszenie objawów i tym samym poprawę jakości życia. Można też sięgnąć po zabiegi, które różnią się w zależności od rodzaju zapalenia. 

Interwencje farmakologiczne

Środki przeciwbólowe: pomagają uporać się z dokuczliwym bólem, ale nie mają wpływu na stan zapalny. Mogą to być leki dostępne bez recepty (OTC) lub przepisane przez lekarza opioidy, jeżeli ból jest bardzo silny. Warto jednak wiedzieć, że opioidy stosowane przez długi czas mogą stać się nawykiem i prowadzić do uzależnienia psychicznego lub fizycznego.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): zmniejszają zarówno ból, jak i stan zapalny. Najczęściej są to leki dostępne bez recepty, np. Ibuprofen lub naproksen. Niektóre z nich występują w postaci kremów lub żeli, które można wcierać w stawy. Niesteroidowe leki przeciwzapalne przyjmowane doustnie mogą powodować podrażnienie żołądka i zwiększać ryzyko zawału serca lub udaru mózgu.

Środki przeciwdrażniące: zakłócają przekazywanie sygnałów bólowych ze stawu. Zawierają mentol lub kapsaicynę. Wcieranie w skórę preparatów kremowych lub żelowych, które zawierają środki przeciwdrażniące, może przyczynić się do zmniejszenia bólu i stanu zapalnego stawów.

Leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby (DMARD): stosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Spowalniają lub powstrzymują układ odpornościowy przed atakowaniem stawów. Są to np. metotreksat i hydroksychlorochina.

Leki biologiczne: zwane również modyfikatorami odpowiedzi immunologicznej. Są to genetycznie modyfikowane leki, których celem jest hamowanie nieprawidłowości w układzie odpornościowym oraz naśladowanie funkcji białek, które są zaangażowane w procesy immunologiczne. Stosuje się je zwykle w połączeniu z DMARD.

Kortykosteroidy: klasa leków, które zmniejszają stan zapalny. Należą do nich prednizon i kortyzol, które można przyjmować doustnie lub wstrzykiwać bezpośrednio w bolący staw.

Interwencje niefarmakologiczne

Regularna aktywność fizyczna, ciepłe i zimne okłady oraz zabiegi rehabilitacyjne są powszechnie stosowane w leczeniu łagodnych lub umiarkowanych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów. Aby skutecznie walczyć z chorobą, warto prowadzić aktywny tryb życia, utrzymywać prawidłową masę ciała oraz starać się unikać kontuzji.

W przypadku niektórych objawów, pomocna może być również fizjoterapia, gdyż odpowiednie ćwiczenia mogą poprawić zakres ruchu i wzmocnić mięśnie otaczające stawy. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również szyny stabilizujące, aby utrzymać stawy w najkorzystniejszej pozycji. Inne terapie, które mogą pomóc w zwalczaniu dolegliwości to akupunktura, glukozamina, chondroityna, joga, tai chi i masaż. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się również oleje CBD na RZS.

W ciężkich przypadkach, konieczna może okazać się operacja, która może obejmować:

• Odbudowę stawów, w tym wygładzenie i wyrównanie powierzchni stawów w celu zmniejszenia bólu oraz poprawy ich funkcjonowania.
• Wymianę stawu poprzez usunięcie uszkodzonego stawu i zastąpienie go sztucznym. Taka operacja dotyczy najczęściej stawu biodrowego i kolanowego.
• Fuzję stawu polegającą na usunięciu końców dwóch kości w stawie, a następnie złączeniu ich razem, aby mogły zagoić się w jedną sztywna jednostkę. Ta procedura stosowana jest bardzo rzadko i najczęściej dotyczy mniejszych stawów takich jak nadgarstek, kostka czy palce.

CBD w leczeniu RZS

Badania i dowody naukowe

Kilka badań prowadzonych na zwierzętach wykazało, że kannabidiol (CBD) ma silne właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, które mogą być pomocne w walce z objawami reumatoidalnego zapalenia stawów. Niestety, do tej pory nie przeprowadzono badań na populacjach pacjentów z ludzkim zapaleniem stawów, więc wpływ CBD w leczeniu RZS nie został dotychczas jednoznacznie potwierdzony.

W przełomowym artykule z 2007 roku opublikowanym w European Journal of Pharmacology naukowcy zbadali terapeutyczny potencjał CBD w przypadku bólu neuropatycznego i zapalnego u szczurów.

Szczury ze zidentyfikowanym bólem neuropatycznym i stanem zapalnym doustnie otrzymywały kannabidiol w formie oleju lub jego nośnik. Te, u których występowała neuropatia otrzymały odpowiednio cztery różne dawki CBD: 2,5 mg/kg, 5 mg/kg, 10 mg/kg i 20 mg/kg, tym z zapaleniem podano tylko dawkę 20 mg/kg, a szczury kontrolne otrzymały placebo. Preparat z CBD lub placebo podawano raz dziennie przez tydzień, rozpoczynając dawkowanie siódmego dnia od wystąpienia bólu neuropatycznego lub stanu zapalnego. Skuteczność terapii CBD została oceniona za pomocą testów behawioralnych i biochemicznych.

Naukowcy odkryli, że CBD wywołuje efekt przeciwbólowy w tkankach neuropatycznych i zapalnych, prawdopodobnie poprzez działanie jako antagonista receptorów CB1, CB2 i TRPV1. Wykazali, że CBD hamuje wychwyt komórkowy i hydrolizę enzymatyczną anandamidu endokannabinoidowego, który jest zaangażowany w kontrolę bólu poprzez aktywację receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2. Rezultatem jest podwyższony poziom anandamidu na zewnątrz i wewnątrz komórki, co z kolei odpowiada za przeciwbólowe i przeciwzapalne działanie CBD.

Badania nad interakcją CBD z receptorami glicynowymi 1-⍺ i ⍺-1-β uważanymi za odgrywanie kluczowej roli w rozwoju przewlekłego bólu po uszkodzeniu nerwów lub pozapaleniowego, zostały opublikowane w 2009 roku w czasopiśmie Pharmacology.

Naukowcy zastosowali roztwór CBD w receptorach glicynowych 1-⍺ i ⍺-1-β w ludzkich komórkach nerkowych. CBD stosowano albo samodzielnie, w celu określenia jego bezpośredniego działania agonistycznego, albo w połączeniu z glicyną, w celu określenia jego działania modulującego glicynę.

Na podstawie wyników badań, doszli do wniosku, że CBD moduluje receptory glicynowe 1-⍺ i ⍺-1-β i implikuje tę interakcję do niektórych jego właściwości przeciwzapalnych i neuroprotekcyjnych. Co więcej, ponieważ glicyna jest głównym neuroprzekaźnikiem hamującym w rdzeniu kręgowym, CBD ma potencjał jako środek terapeutyczny, który ogranicza odczuwanie bólu bez konieczności prowadzenia działań farmakologicznych takich jak sedacja. Może mieć też wpływ na inne ośrodki układu nerwowego.

W nawiązaniu do powyższych wyników, w 2012 roku opublikowano artykuł w Journal of Experimental Medicine, który dotyczył badania zdolności CBD do tłumienia bólu zapalnego i neuropatycznego.

Po wywołaniu tych dwóch rodzajów bólu u szczurów, wstrzyknięto im CBD. Następnie przeanalizowano reakcje ich organizmu takie jak nadwrażliwość czy aktywność lokomotoryczna, aby ocenić poziom bólu. Analizy biochemiczne i molekularne zostały przeprowadzone również w celu zbadania mechanizmów leżących u podstaw działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego CBD.

Wyniki badań wykazały, że CBD znacznie tłumi przewlekły ból zapalny i neuropatyczny za pośrednictwem rdzeniowych receptorów glicynowych (GlyR), które są ważnym aspektem w leczeniu bólu zapalnego i neuropatycznego. Naukowcy doszli do wniosku, że ich badanie dostarczyło kilku dowodów sugerujących, że CBD hamuje uporczywy ból zapalny i neuropatyczny poprzez celowanie w receptor glicynowy α3, co czyni go potencjalnie skutecznym w leczeniu bólu u pacjentów cierpiących na choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.

Dowody anegdotyczne

Według Arthritis Foundation ze Stanów Zjednoczonych, niektóre osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów, które stosowały CBD, zgłaszają zauważalną ulgę w odczuwaniu bólu, a także poprawę snu i/lub objawów lękowych.

CBD w leczeniu uzupełniającym

CBD może być skuteczne w terapii uzupełniającej leczenie RZS, która pomoże zmniejszyć wiele objawów towarzyszących reumatologicznemu zapaleniu stawów. CBD może nie tylko pomóc w łagodzeniu bólu, ale także zmniejszyć uczucie depresji, lęku oraz być wsparciem przy problemach ze snem, z którymi również boryka się wiele osób dotkniętych tym schorzeniem.

Kannabidiol może również przynieść wiele korzyści pacjentom przyjmującym leki opioidowe, ponieważ może przyczynić się do zmniejszenia ilości przyjmowanych leków oraz pomóc w walce z uzależnieniami wynikających z ich przyjmowania. Jedno z badań wykazało, że przeciwlękowe właściwości CBD mogą być wsparciem w walce z niektórymi objawami takiego uzależnienia.

CBD w leczeniu RZS – podsumowanie

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła i skomplikowana choroba, która dotyka wielu ludzi. Przeprowadzone badania wskazują na potencjał CBD w leczeniu RZS. Na ich podstawie można opracować terapię łagodzącą dwa główne czynniki przyczynowe zapalenia stawów ukierunkowane na ból i stan zapalny. Przed rozpoczęciem terapii należy jednak skonsultować się lekarzem prowadzącym. Odpowiedni specjalista pomoże w dopasowaniu odpowiedniego leczenia i dawkowania, dzięki czemu leczenie będzie bezpieczne i skuteczne.