Wydawać by nam się mogło, że choroby neurologiczne dotykają głównie starszą część społeczeństwa. Jednak schorzenie, którym zajmiemy się dzisiaj, dotyka zupełnie przeciwną grupę ludzi – osoby młode. A mowa o stwardnieniu rozsianym. Przybliżymy sobie jego przyczyny, objawy oraz klasyczne leczenie. Zastanowimy się jakie możliwości otwiera przed nami CBD w poprawie stanu osób dotkniętych tą chorobą.
Objawy stwardnienia rozsianego
W schorzeniu tym dochodzi do uszkodzenia pewnej struktury w komórce nerwowej (neuronie) – osłonki mielinowej. Oplata ona akson – najdłuższy element w neuronie, usprawniając przewodnictwo impulsu, który przewodzony jest przez tą strukturę. Już sama ta informacja pozwala nam wydedukować, że powoduje to upośledzenie funkcji przewodzenia nerwowego, co może prowadzić do zaburzeń ruchowych oraz czuciowych. Tak właśnie jest w omawianej jednostce chorobowej.
Innymi objawami stwardnienia rozsianego mogą być także:
- zaburzenia widzenia – bardzo często występuje zapalenie nerwu wzrokowego, co zazwyczaj wskazuje na toczące się stwardnienie rozsiane
- zaburzenia czucia – występują niemal u każdego chorego, dotykają zazwyczaj skóry tułowia
- ból – dotyka on przede wszystkim twarz
- zaburzenia ruchowe – osłabienie mięśni dotyczące głównie kończyn dolnych oraz napięcie spastyczne mięśni
- problemy z równowagą i koordynacją ruchową
- zespół zmęczenia
- zaburzenia oddawania moczu i stolca
- dolegliwości psychiczne – statystycznie 50% pacjentów przynajmniej raz w życiu doświadcza epizodu depresyjnego (inne dolegliwości psychopatologiczne są rzadsze)
Przebieg stwardnienia rozsianego cechuje się występowaniem okresów remisji (złagodzenie objawów) i zaostrzeń. Wyróżniamy także kilka postaci omawianej choroby, które zazwyczaj dotykają inne grupy osób oraz różnią się od siebie swoim przebiegiem.
Przyczyna stwardnienia rozsianego
Jak do tej pory nie ustalono jednoznacznie przyczyny występowania tej choroby. Jako czynnik sprawczy aktualnie podejrzewa się proces autoimmunologiczny. Ma to polegać na nadmiernej aktywacji limfocytów T, które następnie poprzez wydzielane substancje „ściągają” inne limfocyty T i B do układu nerwowego, które wywołują odpowiedź przeciwko mielinie w komórkach nerwowych prowadząc do jej zniszczenia.
Istotnym odkryciem było występowanie stwardnienia rozsianego u obydwojga bliźniąt jednojajowych w 20-40%. Sugeruje to istotny udział dziedziczenia predyspozycji do wystąpienia tej jednostki.
Rozpoznanie stwardnienia rozsianego
Diagnozę stawia się na podstawie określonych kryteriów, tzw. kryteriów McDonalda. Poza oceną objawów uwzględniają one także ocenę rezonansu magnetycznego mózgu oraz analizę płynu mózgowo-rdzeniowego.
CBD w stwardnieniu rozsianym
Leczenie SM
Obecnie nie jest znane żadne skuteczne leczenie przyczynowe choroby. Strategia leczenie opiera się zatem na trzech celach:
- Łagodzenie objawów choroby
- Zahamowanie postępu choroby
- Leczenie objawowe
W celu osiągnięcia pierwszego z wymienionych celów używa się przede wszystkim glikokortykosteroidów. Uważa się, że ich działanie przeciwzapalne może złagodzić objawy rzutu choroby.
W przypadku drugiej strategii używanych jest kilka rodzajów leków. Są to przede wszystkim leki działające hamująco na aktywność układu immunologicznego.
W zależności od towarzyszących objawów stosuje się leczenie objawowe [1].
CBD w leczeniu stwardnienia rozsianego
Na początku artykułu omówiliśmy sobie typowe objawy choroby. Są wśród nich: ból, spastyczność mięśni, problemy związane z oddawaniem moczu oraz epizody depresji. Wiemy też, że jako czynnik sprawczy podejrzewa się reakcję autoimmunologiczną. Okazuje się, że na te wszystkie obszary olej CBD działa łagodząco.
Chcesz wypróbować CBD w terapii stwardnienia rozsianego? Sprawdź: Jak wybrać najlepszy olej CBD?
Ból
Efekt przeciwbólowy oraz przeciwzapalny tej substancji jest jednym z najlepiej poznanych i przebadanych. Wspominaliśmy na początku o pobudzonych limfocytach T, które poprzez odpowiednie cytokiny (substancje odpowiadające za przekazywanie informacji pomiędzy komórkami układu immunologicznego) mobilizują inne komórki do odpowiedzi. Kannabidiol, działając na receptor CB2 znajdujący się w dużej mierze na powierzchni komórek układu odpornościowego, hamuje ten proces. Uniemożliwia to innym limfocytom na reakcję [4]. Na podstawie tej informacji możemy wnioskować, że CBD mógłby działać jako lek łagodzący rzut choroby (hamuje reakcję zapalną organizmu podobnie jak glikokortykosteroidy) oraz łagodzący objawy [2].
Napięcie spastyczne mięśni
Już kilkakrotnie wspomnieliśmy sobie o spastyczności. Najprościej możemy ją opisać jako zaburzenie ruchowe polegające na nadmiernym napięciu mięśni. Stan ten utrudnia poruszanie się oraz bardzo często towarzyszy mu ból. Dolegliwość ta jest bardzo uciążliwa dla chorych i wymaga skutecznego leczenia. Kannabidiol okazał się skuteczny w leczeniu napięcia spastycznego mięśni. Dokładny mechanizm tego działania nie jest znany, jednak na podstawie badań na myszach wywnioskowano, że podwyższone stężenie naturalnych ludzkich endokannabinoidów powoduje zmniejszenie spastyczności. Prawdopodobnie jest to wywołane podwyższoną aktywności receptorów CB1 oraz CB2, na które oddziałuje kannabidiol [5].
Sen
Omówiony stan ze względu na swoją naturę niekorzystnie wpływa na sen. Podczas prób klinicznych preparatów z CBD zauważono także poprawę jakości i długości snu u pacjentów ze spastycznością.
Oddawanie moczu
Problemy z pęcherzem moczowym wśród chorych mogą przyjmować kilka postaci: nietrzymanie moczu, utrudnione oddawanie moczu lub obydwie z nich. Objawy związane z utrudnionym oddawaniem moczu są także związane z rozregulowaną czynnością pewnego mięśnia – wypieracza moczu. Dotyczą one blisko 30% pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Badania wykazały, że receptory CB1 oraz CB2 występują zarówno w obrębie tego mięśnia, jak również w nabłonku pęcherza moczowego. Ich aktywacja w prowadzonych badaniach prowadziła do zmniejszenia napięcia co łagodziło objawy związane z utrudnionym oddawaniem moczu [6].
Depresja
Wspomniane wcześniej epizody depresyjne są bardzo przykrym objawem dla pacjentów. Nie wiadomo czy spowodowane są one psychologiczną reakcją chorego na toczącą się chorobę, czy procesy podczas niej zachodzące wpływają na mechanizmy w układzie nerwowym, które wywołują depresje. Kannabidiol ma udowodnione działanie przeciwdepresyjne. Zauważono, że wpływa on na przewodnictwo serotoninergiczne będące kluczowe w patomechanizmie tej choroby (działanie wszystkich leków przeciwdepresyjnych opiera się na zwiększeniu serotoniny w odpowiednich strukturach mózgu).
Zauważono także, że CBD może zwalniać proces nerodegeneracji tkanki nerwowej hipokampa, co jest jedną z teorii wywoływania depresji [7]. Omawiana substancja działa także przeciwlękowo oraz zmniejsza stres. Działania te zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji.
Próby kliniczne preparatów z CBD w terapii stwardnienia rozsianego
Obecnie zarejestrowany jest jeden preparat zawierający CBD oraz THC w stosunku 1:1. Jest to Sativex®. Ma on formę sprayu. Wskazaniami do jego użycia jest przede wszystkim spastyczność oraz ból w przebiegu omawianej choroby [8][9][10].
Podsumowanie
Stwardnienie rozsiane jest postępującą chorobą, na którą nieznane jest przyczynowe leczenie. Dostępne formy terapii pozwalają jednak na jej spowalnianie oraz łagodzenie jej objawów. Obydwie te funkcje może spełniać CBD. Właściwości te zostały potwierdzone w wielu badaniach naukowych. Ważne jest jednak odpowiednie dawkowanie CBD. Warto jednak pamiętać, że choroba ta jest bardzo poważna i wymaga przemyślanej, indywidualnej terapii odpowiednio dobranej dla pacjenta przez lekarza.
Podstawowe informacje na temat CBD i nie tylko znajdziesz również w Kompenidum wiedzy o CBD
Źródła
- [1] Barcikowska-Kotowicz, M., & Kozubski, W. (2019). Neurologia: kompendium. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- [2] Cannabidiol to Improve Mobility in People with Multiple Sclerosis
- [3] THC/CBD oromucosal spray in patients with multiple sclerosis overactive bladder: a pilot prospective study.
- [4] Cannabinoids in the management of difficult to treat pain
- [5] Endocannabinoids control spasticity in a multiple sclerosis model
- [6] Functional role of cannabinoid receptors in urinary bladder
- [7] Louis, B. W.-S. (2018). Cannabis: a clinicians guide. Boca Raton: Chapman & Hall/CRC.
- [8] SATIVEX®
- [9] Sativex: clinical efficacy and tolerability in the treatment of symptoms of multiple sclerosis and neuropathic pain.
- [10] An Investigation of Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) and Cannabidiol (CBD) in Multiple Sclerosis Patients
Comments 1