CBD w spektrum zaburzeń autystycznych

Autyzm – co to?

Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD), często nazywane po prostu autyzmem, obejmuje szeroki zakres schorzeń, które charakteryzują się przede wszystkim problemami w zakresie podstawowych umiejętności społecznych i zachowań powtarzalnych, jak również mowy i komunikacji niewerbalnej.
Autyzm w swej istocie występuje w wielu podtypach, składających się na całe spektrum zaburzeń autystycznych, na które największy wpływ ma połączenie czynników genetycznych i środowiskowych. Z tego powodu nie można wszystkich chorych wrzucić do jednego worka. Każdy z nich zmagać się może z innymi objawami, które stawiają przed daną osobą unikatowe wyzwania.

Osoby z autyzmem uczą się, myślą i rozwiązują problemy na różne sposoby. Niektórzy z nich obdarzeni są ponadprzeciętnymi zdolnościami w danej dziedzinie, inni wymagają znacznego wsparcia w życiu codziennym, by poradzić sobie z podstawowymi obowiązkami. Nie ulega jednak wątpliwości fakt, iż przy odpowiednim wsparciu osoby zmagające się z autyzmem mogą żyć całkowicie niezależnie lub wymagać jedynie niewielkiej pomocy.
Istnieje kilka czynników, które wpływają na rozwój autyzmu. Chorobie tej często towarzyszy nadwrażliwość sensoryczna oraz problemy natury medycznej, takie jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drgawki czy patologia snu. Istotną rolę odgrywają także problemy ze zdrowiem psychicznym, w głównej mierze lęk, depresja i problemy z koncentracją. Te współistniejące objawy i choroby mogą znacząco nasilać objawy autyzmu lub zakłócać jego leczenie.

Objawy autyzmu pojawiają się zwykle w wieku około dwóch lub trzech lat, jednak pewne opóźnienia rozwojowe wynikające z tego schorzenia mogą pojawić się już w wieku 18 miesięcy. Badania wykazują, że im wcześniejsza interwencja medyków i wdrożenie leczenia objawowego zaburzeń autystycznych, tym bardziej pozytywnych wyników można oczekiwać w późniejszym okresie życia osób autystycznych.

Rodzaje zaburzeń autystycznych

Trzy rodzaje zaburzeń spektrum autystycznych są następujące:

• Zaburzenie autystyczne: najpoważniejszy rodzaj zaburzenia, nazywany czasem autyzmem „klasycznym”. Osoby cierpiące na zaburzenie autystyczne posiadają znaczne opóźnienia językowe, problemy społeczne i komunikacyjne oraz nietypowe zachowania i zainteresowania.
• Zespół Aspergera: łagodniejszy rodzaj zaburzeń zaliczanych do spektrum autyzmu. Osoby cierpiące na zespół Aspergera nie zmagają się z zaburzeniami intelektualnymi, jednakże mają trudności z interakcjami społecznymi.
• Całościowe zaburzenie rozwoju: typ autyzmu dotyczący osób, które spełniają niektóre, ale nie wszystkie, kryteria dla pozostałych podtypów.

Objawy autyzmu

Mimo iż objawy autyzmu różnią się w zależności od typu zaburzenia, wyróżnia się dwa jego podstawowe wskaźniki.

Wyzwania związane z interakcjami społecznymi
Osoby cierpiące na autyzm mają trudności z komunikacją werbalną i niewerbalną. Często nie rozumieją właściwego sposobu porozumiewania się mową, tonu głosu, figur retorycznych, mimiki twarzy, kontaktu wzrokowego i gestów. Do najczęstszych symptomów w tym zakresie należą:

• Wycofanie społeczne
• Nietypowe reakcje w środowiskach społecznych
• Nieodpowiednie interakcje społeczne
• Brak empatii
• Brak zrozumienia społecznych wskazówek
• Brak angażowania się w zabawę z rówieśnikami
• Problemy z rozmowami dwustronnymi
• Nieprawidłowy ton głosu
• Unikanie lub problemy z utrzymaniem kontaktu wzrokowego
• Problemy w zakresie rozumienia języka
• Wolniejsze uczenie się mówienia
• Płaskie lub monotonne wzorce mowy

Ograniczone, powtarzalne zachowania
Działania te mogą obejmować powtarzające się ruchy ciała, cykliczne poruszanie przedmiotami czy zachowania rytualne. Występować może również nadmiernie słabe bądź intensywne zainteresowanie wybranymi tematami oraz opór przed zmianą. Podsumowując, zachowania tego typu to przede wszystkim:

• Nieprawidłowa postawa ciała lub mimika twarzy
• Intensywna koncentracja na jednym temacie
• Zaabsorbowanie konkretnymi tematami
• Powtarzające się ruchy
• Zachowania autoagresywne, które prowadzą do urazów i/lub samookaleczeń

Inne objawy i oznaki autyzmu mogą również obejmować:

• Trudności w nauce
• Powtarzanie słów lub zwrotów wyrwanych z kontekstu
• Używanie dziwnych słów lub zwrotów
• Zaburzenia snu
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak zespół jelita drażliwego i choroba Crohna

Leki i sposoby leczenia w spektrum zaburzeń autystycznych

Mimo że obecna medycyna nie dysponuje lekiem na autyzm, istnieją możliwości leczenia, które mogą pomóc osobom cierpiącym na autyzm w ich codziennym życiu. Obejmują one połączenie odpowiednich preparatów oraz interwencji behawioralnych.

Autyzm – leczenie farmakologiczne

Na ten moment nie istnieją leki, które mogłyby skutecznie wyleczyć autyzm. Można jednak mówić o takich, które pomagają w tym schorzeniu niejako pośrednio, regulując problemy związane z agresją, drażliwością, reaktywnością behawioralną, samookaleczeniem i zachowaniami powtarzalnymi. Niektóre leki mogą również obniżyć wysokie poziomy energii i nadpobudliwość, pomóc z koncentracją, zmniejszyć objawy lęku i depresji lub regulować aktywność napadów.

Niefarmaceutyczne leczenie autyzmu

Podstawowe działania pozafarmakologiczne mają na celu głównie pomoc chorym na autyzm w radzeniu sobie z podstawowymi problemami życia codziennego, czyli przede wszystkim z zachowaniami społecznymi oraz interakcjami z innymi ludźmi. W tym wypadku skutecznymi okazały się metody obejmujące:

Podejścia behawioralne i komunikacyjne, w tym stosowana analiza behawioralna (SAZ), metoda wyodrębnionych prób (DTT) i wczesna intensywna interwencja behawioralna (EIBI), które tworzą pozytywne zachowania i redukują niepożądane. Powszechnie stosowana jest także terapia zajęciowa, szkolenie umiejętności społecznych, terapia mowy oraz technologie wspomagające, takie jak tablice komunikacyjne i tablety elektroniczne.

Podejścia żywieniowe mają na celu przede wszystkim poprawę markerów biomedycznych. Niektórzy rodzice uważają, że zmiany w diecie wpływają na zachowanie lub samopoczucie ich pociech borykających się z autyzmem. Zabiegi dietetyczne opierają się na założeniu, że alergie pokarmowe lub brak witamin i minerałów mogą nasilać objawy autyzmu. Dlatego często w przypadku tej choroby wprowadza się zmiany w diecie, w tym także rezygnację z niektórych posiłków. Istotne znaczenie może mieć również zażywanie suplementów witaminowych lub mineralnych.

Medycyna komplementarna i alternatywna (CAM) może pomóc złagodzić objawy zaburzeń autystycznych. Terapie CAM w przypadku autyzmu obejmują chelatację (zabieg polegający na usunięciu z organizmu metali ciężkich, takich jak ołów), podawanie preparatów biologicznych (na przykład sekretyny) lub lekarstw psychofizycznych. Wiele z tych zabiegów nie zostało jednak wyczerpująco zbadanych pod kątem skuteczności.

Zastosowanie CBD w autyzmie

Badania i dowody naukowe

Wzrost zainteresowania stosowaniem kannabinoidów jako środka leczniczego w terapii zaburzeń psychicznych i neurorozwojowych doprowadził również do wzrostu liczby badań nad skutecznością kannabidiolu w leczeniu objawów autyzmu. Naukowcy wiążą szczególne nadzieje z zastosowaniem CBD w zaburzeniach związanych z zachowaniem, co może potencjalnie pomóc osobom cierpiącym na autyzm.

Medyczna marihuana na bazie kannabidiolu u dzieci z autyzmem – retrospektywne studium wykonalności

Retrospektywne badanie neurologiczne z 2018 roku miało na celu ocenę skuteczności, tolerancji i bezpieczeństwa CBD jako środka leczniczego w terapii wspomagającej trudności behawioralne u dzieci z autyzmem.

Sześćdziesięciu dzieciom z potwierdzonymi diagnozami autyzmu podawano doustnie CBD oraz tetrahydrokannabinol (THC) w stosunku 20:1 (podobny stosunek jak w przypadku olejków CBD o pełnym spektrum kannabinoidów). Dawkę zwiększano do momentu uzyskania maksymalnej dawki 10mg/kg na dobę. Skuteczność CBD oraz jego tolerancja zostały ocenione przy użyciu różnego rodzaju kwestionariuszy, w tym zmodyfikowanego profilu działań niepożądanych (LAEP), skali ogólnego wrażenia zmiany stanu w ocenie pacjenta (CGIC), kwestionariusza dotyczącego sytuacji w domu – w przypadku spektrum zaburzeń autystycznych (HSQ-ASD) oraz wskaźnika stresu rodzicielskiego dotyczącego autyzmu (APSI).

Dane wykazały, że po zakończeniu leczenia u 61% pacjentów nastąpiła znaczna poprawa behawioralna. Problemy lękowe i komunikacyjne uległy poprawie odpowiednio u 39% i 47% pacjentów, a zachowania destrukcyjne zmniejszyły swoją częstotliwość średnio o 29%. Ponadto, rodzice zaobserwowali u siebie zmniejszenie poziomu stresu. Wyniki wstępnego badania okazały się na tyle obiecujące, że stały się one podstawą do rozpoczęcia badań z zastosowaniem podwójnie ślepej próby, kontrolowanego placebo oraz badanie krzyżowego z udziałem 120 uczestników na o wiele większą skalę.

Doustne stosowanie kannabidiolu u dzieci z zaburzeniami autystycznymi w leczeniu powiązanych objawów i chorób współistniejących

Badając doświadczenia rodziców dotyczących wpływu doustnego przyjmowania CBD na problemy współistniejące, takie jak agresja, nadpobudliwość i lęk u dzieci z autyzmem, klinicyści opublikowali swoje wyniki w Frontiers of Pharmacology w 2019 roku.

W badaniach rodzice dzieci z autyzmem zostali poinstruowani, aby podawać olej CBD o pełnym spektrum kannabinoidów w stosunku CBD:THC 20:1 w stężeniu 30%. Zalecana dawka CBD na dobę wynosiła 16 mg/kg (maksymalna dawka dobowa: 600 mg), a THC – 0,8 mg/kg (maksymalna dawka dobowa: 40 mg) przez co najmniej 30 dni. Przy użyciu różnych środków i obserwacji przez dziców ocenie poddano cztery następujące objawy: nadpobudliwość, problemy ze snem, samookaleczenie i lęk.

Po obiektywnej analizie przeprowadzonej przez niezależną grupę specjalistów, w tym neurologa dziecięcego specjalizującego się w spektrum zaburzeń autystycznych, farmakologów klinicznych i farmaceutów, wyniki wykazały, że CBD może pozytywnie wpływać na objawy współtowarzyszące zaburzeniom autystycznym. Badanie wykazało, że wśród 53 dzieci, które otrzymywały CBD przez średnio 66 dni:

• liczba ataków złości i epizodów samookaleczania się zmalała o 67,6% u 34 pacjentów
• objawy nadpobudliwości zmniejszyły swoją częstotliwość o 68,4% u 38 dzieci
• problemy ze snem poprawiły się o 71,4% u 21 dzieci
• uczucie lęku uległo poprawie o 47,1% u 17 pacjentów.

Wpływ kanabidiolu (CBD) na aktywność częstotliwości OW i funkcjonalna łączność w mózgu osób dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) i bez nich

W innym badaniu z 2019 r. opublikowanym w Journal of Psychopharmacology, tym razem na dorosłych, naukowcy zbadali wpływ CBD na aktywność częstotliwości OW i funkcjonalna łączność w mózgu u osób z autyzmem oraz bez.

W ramach badania u 17 zdrowych mężczyzn i 17 mężczyzn cierpiących na autyzm wykonano bezzadaniowy fMRI. Próbę przeprowadzono na zasadzie podwójnej ślepej próby, podając doustnie 600 mg CBD lub placebo w sposób zrandomizowany. Następnie w całym obszarze mózgu mierzono ułamkową amplitudę fluktuacji o niskiej częstotliwości (fALFF) aktywności mózgu. W przypadku gdy CBD znacząco zmienia fALFF, badano również, czy CBD wpływa na funkcjonalną łączność tych regionów.

Udowodniono, że wyniki dotyczące skutków CBD były głównie napędzane przez grupę z autyzmem, wykazując znacznie zwiększony fALFF i funkcjonalną łączność w oraz między regionami korowymi, które są konsekwentnie powiązane z autyzmem. Naukowcy wywnioskowali, że pacjenci z autyzmem różnie reagują na CBD, co oznacza, że może to wpływać na złożone zachowania modulowane przez te regiony.

Dowody niepotwierdzone

Oprócz dowodów naukowych wskazujących, że CBD wykazuje potencjał w zakresie łagodzenia wielu objawów autyzmu, a także chorób współistniejących, anegdotyczne dowody pokazują również, że CBD może pomóc w leczeniu autyzmu u niektórych pacjentów. Wszelkie wyszukiwania na grupach na Facebooku lub w Google zwracają setki, jeśli nie tysiące wyników w tej kwestii, a wiele osób twierdzi, że CBD pomogło im lub ich dziecku. Ponadto zasoby internetowe dotyczące rodzicielstwa i autyzmu wskazują na wzrost zainteresowania stosowaniem CBD w leczeniu tego zaburzenia.

Podsumowanie

Wiele właściwości CBD ma potencjał by, stać się użytecznymi w łagodzeniu różnych objawów autyzmu, jak również chorób współistniejących. Jak wspomniano, CBD może odegrać ważną rolę w leczeniu zaburzeń autystycznych, w szczególności poprzez łagodzenie objawów behawioralnych, a także problemów psychologicznych, takich jak lęk czy problemy ze snem. Dzieje się tak prawdopodobnie dzięki zmianie funkcjonowania mózgu w obszarach związanych z autyzmem, na które CBD ma możliwość oddziaływania. Jednakże badania są wciąż jeszcze w powijakach, dlatego tak ważna jest uprzednia konsultacja z lekarzem, który jasno określi możliwość stosowania CBD w danym przypadku. Lekarz prowadzący lub specjalista medyczny może monitorować dawkowanie, nasilenie objawów i inne parametry kliniczne, w tym interakcje lekowe i przeciwwskazania.